Το 2021 είναι το έτος που η Ελλάδα θα τιμήσει τα διακόσια χρόνια από το ξέσπασμα της Ελληνικής Επανάστασης. Είναι η επέτειος του πιο σημαντικού γεγονότος της νεοελληνικής ιστορίας, που συνδέεται άμεσα και με την ίδρυση του νέου ελληνικού κράτους.
Η έρευνα του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών – Μάρκος Δραγούμης (ΚΕΦίΜ) πραγματοποιήθηκε θέλοντας να δει και να αναδείξει την πραγματική εικόνα που έχει η ελληνική κοινωνία σήμερα για το 1821 αλλά και να “προσεγγίσει” το αν η εικόνα αυτή επηρεάζεται από δημογραφικά και άλλα χαρακτηριστικά όπως το εισόδημα, το μορφωτικό επίπεδο και οι πολιτικές θέσεις.
Σε αυτό το πλαίσιο σχεδιάστηκε συνειδητά έτσι ώστε να μην υποβάλλει καμία συγκεκριμένη επιμέρους οπτική για την Επανάσταση. Οι ερωτήσεις είναι απλές και ευθείς, ώστε να αποφεύγεται η επίδραση του πλαισίου και η χειραγώγηση των απαντήσεων. Το ερωτηματολόγιο φτιάχτηκε ώστε να μην έχει τον χαρακτήρα ενός τεστ ιστορικών γνώσεων.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από την εταιρία MARC τον Δεκέμβριο του 2019 με τη μέθοδο της πολυσταδιακής τυχαίας δειγματοληψίας με χρήση quota βάσει φύλου, ηλικίας και γεωγραφικής κατανομής, με τηλεφωνικές συνεντεύξεις σε 1.200 νοικοκυριά από 22 ερευνητές της MARC. Οι επόμενες δύο έρευνες θα πραγματοποιηθούν τον Δεκέμβριο του 2020 και τον Δεκέμβριο του 2021.
Η έρευνα
Η Επανάσταση του 1821 αποτελεί κοινό τόπο αναφοράς που ενώνει τους Έλληνες, ενώ όπως προκύπτει από την έρευνα, τα δημογραφικά χαρακτηριστικά, όπως το φύλο και η ηλικία, το εισόδημα, η ιδεολογία και το μορφωτικό επίπεδο δεν επηρεάζουν τις απόψεις των ερωτηθέντων.
Η πρώτη ερώτηση στην έρευνα της Marc αφορά στο είδος της Επανάστασης με την συντριπτική πλειοψηφία να απαντά ότι ο ξεσηκωμός του 1821 ήταν εθνικού χαρακτήρα. Για το 54,6 ήταν κοινωνική επανάσταση, για το 52,9 φιλελεύθερη και για το 51,3 ήταν θρησκευτική επανάσταση. Τέλος, για το 40,8% των ερωτηθέντων ήταν δημοκρατική.
Σε σχέση με το είδος της Επανάστασης του 1821, ενδιαφέρον έχουν τα ευρήματα σε σχέση με την κομματική επιλογή των ερωτηθέντων στις βουλευτικές εκλογές του 2019 καθώς τόσο αυτοί που ψήφισαν Νέα Δημοκρατία, όσο και εκείνοι που προτίμησαν τον ΣΥΡΙΖΑ, θεωρούν ότι η Επανάσταση ήταν εθνικής φύσεως σε ποσοστό 91,5% και 88,8 αντίστοιχα.
Ο αγαπημένος ήρωας των Ελλήνων
Ανάμεσα στα πρόσωπα που πρωταγωνίστησαν και έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην Επανάσταση του 1821, πρόσωπα που μνημονεύονται μέχρι και σήμερα, ξεχωρίζει πρωτίστως ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης (92,7%), ακολουθεί ο Γεώργιος Καραϊσκάκης (63,1%) και την κορυφαία τριάδα συμπληρώνει η Μπουμπουλίνα (32,4%).
Σε σχέση με τη συμβολή των ξένων δυνάμεων στην Επανάσταση του 1821, η Ρωσία αναδεικνύεται ως η ξένη δύναμη με τη θετικότερη συμβολή- ποσοστό 42,5% -και ακολουθούν με πολύ χαμηλότερα ποσοστά η Γαλλία και η Μεγάλη Βρετανία.
Όσον αφορά στις κοινωνικές ομάδες ή τους θεσμούς που συνέβαλαν αποφασιστικά στο ξέσπασμα της Επανάστασης του 1821, η Φιλική Εταιρεία πρωταγωνιστεί με 94,2% και ακολουθούν οι Φιλέλληνες με 87,1%, οι νησιώτες πλοιοκτήτες με 85,2%, οι στρατιωτικοί δηλαδή οι πρώην Κλέφτες και Αρματολοί με 81,2%, η εκκλησία με 72,1% και τέλος οι Φαναριώτες με 68,6%.
Σε ερώτηση για το Κρυφό Σχολειό το 71,7% των ερωτηθέντων θεωρεί ότι είναι αλήθεια, ωστόσο είναι διχασμένοι για το εάν η επανάσταση ξεκίνησε την 25η Μαρτίου στη Μονή της Αγίας Λαύρας.
Η έρευνα έθεσε μία σειρά ερωτήσεων σχετικά με τις γνώσεις που έχουν οι Έλληνες για την Επανάσταση του 1821. Από τις απαντήσεις προκύπτει ότι οι μισοί από τους ερωτηθέντες πιστεύουν ότι ο μέσος Έλληνας πολίτης γνωρίζει μέτρια την ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης. Από το ερωτηματολόγιο, το 89,3% έχει μάθει όσα γνωρίζει για την Επανάσταση του 1821 από το σχολείο, το 17,2% από το Πανεπιστήμιο και το 70.6% από ανάγνωση βιβλίων.
«Μονοδιάστατη και παρωχημένη η εικόνα που έχουν οι Έλληνες για την Επανάσταση»
«Η εικόνα που έχουν οι Ελληνίδες και οι Έλληνες για την Επανάσταση είναι αρκετά σχηματική, μονοδιάστατη, σε αρκετό βαθμό παρωχημένη καθώς δεν φαίνεται να έχει ενημερωθεί ιδιαίτερα από την πρόσφατη ιστορική έρευνα. Όμως, από την άλλη, η Επανάσταση αναδεικνύεται σε ένα ισχυρό ενοποιητικό στοιχείο για την ελληνική κοινωνία, αναπόσπαστο και ιερό κομμάτι της ταυ- τότητάς της. Γι’ αυτό και οι Έλληνες αντιδρούν με δυσπιστία ή και οργή σε ο,τιδήποτε κλονίζει ή ενημερώνει το κυρίαρχο εθνικό αφήγημα, αυτό που έμαθαν στο σχολείο» δήλωσε ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Αριστείδης Χατζής, επικεφαλής του εκπαιδευτικού προγράμματος του ΚΕΦίΜ, διευθυντής ερευνών στο ΚΕΦίΜ και μέλος της Επιτροπής 2021.
Από την πλευρά του ο πρόεδρος του ΚΕΦίΜ κ. Αλέξανδρος Σκούρας δηλώνει ότι «σκοπός της έρευνας καθώς και όλων των δραστηριοτήτων του ΚΕΦίΜ σχετικά με τα 200 χρόνια από την ελληνική επανάσταση δεν είναι βεβαίως να ξαναγραφτεί η ιστορία του 1821, αλλά η καλύτερη και βαθύτερη κατανόηση των ανθρώπων, των ιδεών και των ιστορικών συγκυριών που συνέβαλαν σε αυτή».
Φωτογραφία: Θεόφιλος Δαδής
