«Το φως είναι για μένα ζωή», μου είχε πει το 2005 η Ελευθερία Ντεκώ, όταν μου έδωσε για πρώτη φορά συνέντευξη, με αφορμή την κατάκτηση του βραβείου ΕΜΜΥ για τον σχεδιασμό των φωτισμών στις τελετές Έναρξης και Λήξης των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας. «Είναι έμπνευση, είναι φώτιση, είναι παιχνίδι, είναι χαρά. Πολλές φορές μπορεί να είναι και ενόχληση… Είναι ένας φίλος με τον οποίο συνομιλώ συνέχεια».
Η πρώτη της επαφή με το lighting design είχε γίνει στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, όπου σπούδαζε χορό. «Ήταν μάθημα επιλογής», μου είχε πει, «και το πήρα για να μάθω να φωτίζω τις δικές μου χορογραφίες και παραστάσεις. Στην πορεία ανακάλυψα ότι –σύμφωνα με τους καθηγητές και τους συνεργάτες μου τότε– είχα πολύ ταλέντο. Το ότι μπορούσα με το φως να δημιουργώ χώρο σε μια άδεια σκηνή, άρχισε να γίνεται γοητευτικό».
(Φωτογραφία: Jonathan Ferrey/Getty Images/Ideal Image)
Όταν επέστρεψε στην Ελλάδα, το 1992, η συγκεκριμένη ειδικότητα ήταν ουσιαστικά άγνωστη στη χώρα. Ωστόσο, με τις πρώτες της κιόλας δουλειές κατάφερε να κάνει τη διαφορά.
(Φωτογραφία: Jonathan Ferrey/Getty Images/Ideal Image)
Συναντηθήκαμε ξανά το 2009, όταν είχε φωτίσει ένα κτίριο του Ιδρύματος Ωνάση. «Το Emmy δεν άλλαξε ούτε εμένα ούτε την επαγγελματική μου σταδιοδρομία», είχε διαπιστώσει τότε. «Mετά την Ολυμπιάδα αλλά και την επιβράβευση της δουλειάς εκείνης σε μια ξένη χώρα, θα μπορούσα να ξαναρχίσω καριέρα στην Αμερική – πράγμα το οποίο θα ήθελα. Εκείνο που με κράτησε εδώ είναι το παιδί μου. Ήθελα η κόρη μου να μεγαλώσει στην πατρίδα της, να μιλάει πολύ καλά Ελληνικά, να ζήσει τη γιαγιά και τον παππού, την οικογένεια, την Ελλάδα, τους φίλους, και να έχει ρίζες. Γατί θεωρώ ότι ένας άνθρωπος, όπως και ένα δέντρο, δεν απλώνει πολύ μακριά τα κλαδιά του χωρίς ρίζες».
Σήμερα, η δουλειά της προβάλλεται για μια ακόμη φορά σε ολόκληρο τον πλανήτη, με ένα σπουδαίο επίτευγμα: Τον φωτισμό των μνημείων του ιερού βράχου της Ακρόπολης. Τα χθεσινά αποκαλυπτήρια έκαναν την Ντεκώ «πρόσωπο της ημέρας» και τα αιτήματα για συνέντευξη που έχει λάβει είναι πολύ περισσότερα από όσα μπορεί να ικανοποιήσει. Μέχρι το πρόγραμμά της να επιτρέψει μια νέα συνάντηση, ανέτρεξα στην τελευταία μας κουβέντα και ξεχώρισα κάποια σημεία που παραμένουν πάντα επίκαιρα.
– Πώς είναι το φως τη Αθήνας;
Η Ελλάδα –και ιδιαίτερα η Αθήνα– έχει εξαιρετικό φως, κι έχω ταξιδέψει σε πολλές πρωτεύουσες και πολλές χώρες του κόσμου. Το φως όπως επηρεάζεται από τις επιφάνειες στις οποίες αντανακλά. Αν, λοιπόν, αντανακλά σε γυάλινα κτίρια, σε τσιμέντο και σε άσφαλτο, από γαλανό γίνεται πιο γκρίζο. Επίσης, το αλλοιώνει το καυσαέριο. Εκείνο που χρειάζεται –χωρίς να γίνομαι κοινότοπη– είναι περισσότερο πράσινο.
– Μπορεί ένας φωτιστής να χειριστεί κάπως και το φυσικό φως;
Αυτό εμπίπτει στη δουλειά του φωτιστή αρχιτεκτονικών χώρων, που φυσικά πρέπει να λαβαίνει υπόψη του και να εκμεταλλεύεται στο έπακρο το φυσικό φως, και για λόγους υγείας και για λόγους ευχαρίστησης. Αν το δέρμα μας στερηθεί το φυσικό φως –γιατί στα κλειστά κτίρια με τις λάμπες φθορισμού μπορούμε κάλλιστα να βλέπουμε, αλλά δεν απορροφούμε όλο το φάσμα του φωτός που μας δίνει ο ήλιος– ο άνθρωπος εμφανίζει εν καιρώ προβλήματα στην υγεία του. Το φυσικό φως είναι για μένα ο μεγαλύτερος δάσκαλος και προτρέπω τους φοιτητές μου να το παρατηρούν. Δεν μπορείς να κάνεις καλό φωτισμό στο θέατρο, στις συναυλίες, οπουδήποτε, αν δεν έχεις εκτιμήσει με όλο σου το είναι το φυσικό φως. Έχω ένα δέος απέναντι στη φωτοσκίαση, αυτό που συμβαίνει όταν πέφτει ο ήλιος πάνω σε κάτι και αλλάζει τη φόρμα του, την αλλοιώνει, την ομορφαίνει ή την ασχημαίνει.
– Στη δουλειά, πόσο είναι το κομμάτι των τεχνικών γνώσεων και πόσο είναι το κομμάτι της έμπνευσης;
Ο σχεδιασμός φωτισμού είναι τέχνη, που σημαίνει ότι χρειάζεται απαραίτητα η έμπνευση και τα συστατικά της τέχνης, η συγκίνηση. Αυτό υπηρετώ.
– Στο σπίτι σας πόσο παίζετε με τα φώτα;
Καθόλου. Πρέπει να πω ότι παλιά, πριν αποκτήσω παιδί, στο σπίτι μου είχα διάφορες εστίες, λιτά φώτα και πολλά κεριά. Αν ποτέ φτιάξω δικό μου σπίτι, νομίζω ότι θα ασχοληθώ πάρα πολύ… αλλά πάντα θα επιθυμώ να βρεθώ σε φως κεριών. Αν έχτιζα, ο αρχιτέκτονας θα είχε οδηγία να είναι προσανατολισμένο έτσι, ώστε να εκμεταλλευόμαστε απλό την ανατολή μέχρι τη δύση το φυσικό φως του ήλιου. Πηγαίνω σε διάφορα συνέδρια που έχουν να κάνουν και με την ιατρική, τη θεραπεία μέσα από το φως και το κομμάτι της υγείας σε σχέση με το φως. Το καλύτερο απολυμαντικό είναι το ηλιακό φως.
Κεντρική φωτογραφία: Stephen Shugerman/Getty Images/Ideal Image
