Στόχος της εκδήλωσης ήταν η παρουσίαση στην ελληνική επιστημονική κοινότητα και το ελληνικό κοινό, των δύο νέων  Συστάσεων της UNESCO για την «Ανοιχτή Επιστήμη» και την «Τεχνητή Νοημοσύνη», που υιοθετήθηκαν τον Νοέμβριο του 2021.

Κορυφαίοι Έλληνες επιστήμονες, διεθνώς καταξιωμένοι, αποδέχτηκαν την πρόσκληση της Πρέσβεως Καλής Θελήσεως της UNESCO Μαριάννας Β. Βαρδινογιάννη και με τη συμμετοχή τους έστειλαν ένα δυνατό μήνυμα πως αν η επιστήμη κι οι σύγχρονες τεχνολογίες, που ξεπερνούν τον ανθρώπινο νου, αξιοποιηθούν σωστά, διαμοιραστούν δίκαια και οριοθετηθούν με γνώμονα την Ηθική και τον Άνθρωπο, τότε θα χρησιμεύσουν ως πολύτιμα «όπλα» απέναντι στις μεγάλες προκλήσεις της εποχής μας, ανάμεσα τους και στην αντιμετώπιση του καρκίνου.  Για αυτό άλλωστε, όπως χαρακτηριστικά τόνισε η κυρία Βαρδινογιάννη «η παρουσίαση των Συστάσεων έγινε τη συμβολική Παγκόσμια Ημέρα για τον παιδικό καρκίνο.  Για να σταλεί ένα δυνατό μήνυμα αισιοδοξίας πως ο παιδικός καρκίνος πρέπει και μπορεί να νικηθεί».

Την έναρξη της εκδήλωσης κήρυξε με χαιρετισμό της η Α.Ε. η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου, η οποία συνεχάρη την κυρία Βαρδινογιάννη για την σπουδαία πρωτοβουλία, χαρακτηρίζοντάς την «πρωτοπόρο στην προσέγγιση των νέων προκλήσεων της εποχής μας», και τόνισε:

«Σ’ αυτήν τη νέα, εν πολλοίς αχαρτογράφητη περίοδο που διανύουμε, ένα από τα μεγαλύτερα κοινωνικά και επιστημολογικά διακυβεύματα είναι η διαχείριση της επιστημονικής γνώσης, η ελεύθερη πρόσβαση στις ανακαλύψεις της, ο δίκαιος και δημοκρατικός διαμοιρασμός της και κυρίως η διαφύλαξη και περαιτέρω ενίσχυση της ανθρωποκεντρικής της κατεύθυνσης. Καμιά τεχνολογία δεν είναι ουδέτερη και καμιά δεν είναι απαλλαγμένη από απειλές. Γι’ αυτό και είναι τόσο σημαντικός ο διάλογος κοινωνίας και επιστήμης στη χώρα μας, η ενημέρωση σχετικά με τις ευκαιρίες  αλλά και τους κινδύνους που δημιουργεί η νέα τεχνολογία και συγκεκριμένα η τεχνητή νοημοσύνη.  Το στοίχημα είναι να κατορθώσουμε να προσαρμόσουμε τους σύγχρονους μετασχηματισμούς στις ανθρώπινες αξίες και ανάγκες. Η Ανοιχτή Επιστήμη προάγει τη διαφάνεια και την διεπιστημονικότητα, καθιστά τα επιστημονικά ευρήματα πιο αποδοτικά και αξιόπιστα και συμβάλλει στην ανάπτυξη της καινοτομίας και την επίλυση κρίσιμων και παγκόσμιων προβλημάτων, όπως η καταπολέμηση του παιδικού καρκίνου, με την εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης στην αναγεννητική ιατρική».

Η Πρόεδρος του ομώνυμου Ιδρύματος, και του Σωματείου «ΕΛΠΙΔΑ», Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη στην εισαγωγική της ομιλία τόνισε ότι τόσο η Ανοιχτή Επιστήμη, όσο και η Τεχνητή Επιστήμη μπορούν να καταστούν πολύτιμα «όπλα» απέναντι στις μεγάλες προκλήσεις της εποχής μας, όπως είναι ο καρκίνος, υπογραμμίζοντας ωστόσο την ανάγκη οριοθέτησης και σωστής χρήσης των νέων τεχνολογιών:  «Δεν είναι τυχαία η επιλογή μας να παρουσιάσουμε τις συστάσεις της UNESCO για αυτά τα πρωτοπόρα ζητήματα, σήμερα, που γιορτάζεται η παγκόσμια ημέρα κατά του παιδικού καρκίνου.  Μέσα από αυτή την εκδήλωση στρέφουμε το βλέμμα στο μέλλον, με την καρδιά και την σκέψη μας κοντά σε όλα τα παιδιά που πάσχουν από καρκίνο, για να στείλουμε ένα δυνατό μήνυμα αισιοδοξίας: ότι η Ανοικτή Επιστήμη και η τεχνητή νοημοσύνη γίνονται τα νέα όπλα στη μάχη των παιδιών μας για να κερδίσουν τη ζωή.  Η Σύσταση της UNESCO για την Ανοικτή Επιστήμη σηματοδοτεί την έναρξη μιας εποχής ωριμότητας στην οποία εισέρχεται η ανθρωπότητα για την απελευθέρωση της επιστημονικής  γνώσης και την ισότιμη πρόσβαση σε αυτήν.  Από την άλλη πλευρά, η ραγδαία εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης με τις θαυμαστές δυνατότητές της που ξεπερνούν κάθε φαντασία, ανοίγει νέους ορίζοντες σε όλους τους τομείς. Μια νέα πραγματικότητα, που δημιουργεί την αναγκαιότητα νέου νομοθετικού πλαισίου  και νέας δεοντολογίας, ενώ ταυτόχρονα επιβάλλει την εκπαίδευση όλων μας στα νέα δεδομένα.  Μόνον έτσι θα καταφέρουμε να εξασφαλίσουμε μια επιστήμη με ανθρώπινο πρόσωπο και ηθικό πρόσημο. Στην υπηρεσία του ανθρώπου και του πλανήτη μας, και όχι το αντίθετο, που θα συμβάλει στους στόχους της βιώσιμης ανάπτυξης και θα διαφυλάξει την ανθρωπότητα από μια ανεξέλεγκτη πορεία προς το μέλλον. Οι δύο συστάσεις της UNESCO που σήμερα σας παρουσιάζουμε είναι το πρώτο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση.  Βρισκόμαστε μπροστά σε μια νέα εποχή ασύλληπτης προόδου αλλά και άγνωστων κινδύνων. Η υλοποίηση των δύο συστάσεων από τα 193 κράτη μέλη του Οργανισμού θα κρίνει το μεγάλο στοίχημα της εποχής μας και των σύγχρονων κοινωνιών.

Χαιρετισμό στην εκδήλωση απέστειλε η Πρώτη Κυρία της Κυπριακής Δημοκρατίας Άντρη Αναστασιάδη, η οποία σημείωσε πως η Τεχνητή Νοημοσύνη και οι νέες τεχνολογίες μπορούν να αλλάξουν το μέλλον της υγειονομικής περίθαλψης, αν αξιοποιηθούν σωστά: «Μέσα από τη διευκόλυνση της καθολικής πρόσβασης στην επιστημονική έρευνα και τα ερευνητικά δεδομένα, αλλά και μέσα από την εκμετάλλευση της τεχνητής νοημοσύνης πάντα στο πλαίσιο της δεοντολογίας, αναμφίβολα, διανοίγεται ο δρόμος για την αντιμετώπιση πολλών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι τοπικές κοινωνίες αλλά και ολόκληρη η ανθρωπότητα.  Με αυτό τον τρόπο,  διανοίγεται και ο δρόμος για την καταπολέμηση του παιδικού καρκίνου.  Οι γιατροί δεν είναι πλέον μόνοι τους στον αγώνα, αφού η τεχνητή νοημοσύνη, ως ένα σπουδαίο νέο όπλο στη μάχη κατά του καρκίνου, μπορεί να αναπτύξει ταχύτερα νέες θεραπείες, νέα φάρμακα για την πρόληψη και αντιμετώπιση του καρκίνου αλλά και να παρέχει καλύτερη φροντίδα στους ασθενείς.  Στο πλαίσιο αυτό και λαμβάνοντας υπόψη ότι η μάχη κατά του καρκίνου είναι μάχη που πρέπει να δίδουμε από κοινού, εκατοντάδες παιδιά θα αποκτούν πλέον μία πρόσθετη ελπίδα, που θα μετατραπεί σε δύναμη και ελπίδα, προκειμένου να παλέψουν και να καταφέρουν να βγουν νικητές από αυτή τη δοκιμασία.  Είναι για αυτούς τους λόγους που η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να αλλάξει το μέλλον της υγειονομικής περίθαλψης.  Θα πρέπει να αξιοποιήσουμε τις λύσεις της τεχνητής νοημοσύνης ούτως ώστε  να κατέχουν πρωτοπόρα θέση στα συστήματα υγείας, θέτοντας όμως ως μέτρο πάντοτε τα όρια και τους κανόνες της ηθικής».

Τη σημασία του να τεθεί στο επίκεντρο των τεχνολογικών εξελίξεων ο Άνθρωπος τόνισε στον χαιρετισμό της η σύζυγος του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, Μαρέβα Γκραμπόφσκι- Μητσοτάκη: «Όλοι οι ενεργοί πολίτες, ειδικά, μάλιστα, όσοι δεν ασχολούνται επαγγελματικά με την τεχνολογία και την επιστήμη, νομίζω ότι οφείλουν να διεκδικούν εφόδια πλοήγησης στο αχαρτογράφητο τοπίο το οποίο ανοίγεται μπροστά μας. Και, συνειδητοποιώντας τις τρέχουσες απαιτήσεις, να αναζητούν τις λύσεις τους μέσα σε αυτό.  Η χώρα μας έχει, ήδη, εισέλθει στην κούρσα της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης. Με  επενδύσεις σε καινοτόμους κλάδους. Με τον ψηφιακό μετασχηματισμό του κράτους. Και, κυρίως, με το προαιώνιο χάρισμα των κατοίκων αυτού του τόπου:  τη συναίρεση  του ελληνικού ταλέντου με την παγκόσμια εξέλιξη. Σε αυτήν την κούρσα, όμως, σημασία δεν έχει μόνο η ταχύτητα. Αλλά κι η κατεύθυνση του κάθε δρομέα. Οι ιδέες που τον κινητοποιούν. Οι στόχοι που τον εμπνέουν. Γιατί δεν υπάρχει αληθινή πρόοδος αν αυτή δεν έχει στο επίκεντρό της τον άνθρωπο. Ούτε, συνεπώς, και τεχνητή νοημοσύνη αν αυτή δεν υπηρετεί τον δικό του, υγιή νου».

Βιντεοσκοπημένο χαιρετισμό απέστειλε η Γενική Διευθύντρια της UNESCO Audrey Azoulay.  Στον χαιρετισμό της η κυρία Azoulay ευχαρίστησε με θερμά λόγια την κυρία Βαρδινογιάννη για αυτή της την ιδιαίτερα σημαντική πρωτοβουλία.  Η κυρία Azoulay φέρνοντας ως παράδειγμα την άνιση πρόσβαση στις θεραπείες για τον παιδικό καρκίνο ανάμεσα στα παιδιά αναπτυγμένων και μη αναπτυγμένων κρατών, τόνισε:  «Στον 21ο αιώνα η άνιση πρόσβαση στη γνώση, την ιατρική φροντίδα και την περίθαλψη είναι μη αποδεκτές.  Κάθε άνθρωπος έχει το δικαίωμα να επωφελείται από την επιστημονική πρόοδο.  Αυτό άλλωστε προβλέπεται από τη Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ.  Και αυτός ακριβώς είναι πυρήνας των δύο Συστάσεων που υιοθετήθηκαν ομόφωνα από τα 193 Κράτη-Μέλη της UNESCO τον Νοέμβριο του 2021.  Η πρώτη Σύσταση αφορά την Ανοιχτή Επιστήμη και έχει ως στόχο να κάνει την επιστημονική γνώση περισσότερο προσβάσιμη, συλλογική και συμπεριληπτική  ώστε να ωφελούνται από αυτήν όλες οι κοινωνίες.  Η δεύτερη Σύσταση που αφορά στην Ηθική της Τεχνητής Νοημοσύνης έχει ως στόχο να ξεδιπλώσει τα δυνάμεις της Τεχνητής Νοημοσύνης σε όλους τους τομείς, για παράδειγμα στην αντιμετώπιση ασθενειών όπως είναι ο καρκίνος, με σεβασμό όμως στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια και στα ανθρώπινα δικαιώματα».

Ο Υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας στον χαιρετισμό του μίλησε τόσο για την Ανοικτή Επιστήμη, όσο και την Τεχνητή Νοημοσύνη, ως απαντήσεις στις μεγάλες προκλήσεις της εποχής μας: «Σε παγκόσμιο επίπεδο, λαμβάνει χώρα ο μετασχηματισμός της Επιστήμης σε Ανοικτή Επιστήμη. Η Ανοικτή Επιστήμη δεν θα αποτελεί, πλέον, προνόμιο και κλειστό, δικαιωματικό αγαθό αποκλειστικά για την επιστημονική κοινότητα.  Θα καταστεί, αντιθέτως, πεδίο κοινωνικής συμμετοχής.  Με τον τρόπο αυτό, οι πολίτες και οι κοινότητες θα μπορούν να συνδιαμορφώνουν τις προτεραιότητες της έρευνας.  Kαι να διαδραματίζουν ενεργό ρόλο στην εξέλιξή της….. Παράλληλα, η Ανοικτή Επιστήμη συνιστά βασική προτεραιότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.  Αναγνωρίζεται, δε, ως κρίσιμος επιταχυντής για την επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών.  Η επιστημονική έρευνα οδήγησε, μεταξύ άλλων, σε ραγδαία αύξηση των εφαρμογών Τεχνητής Νοημοσύνης.   Η Σύσταση της UNESCO για τη δεοντολογία της τεχνητής νοημοσύνης αποτελεί απάντηση στις νέες προκλήσεις που τίθενται.   Τονίζει τα πλεονεκτήματα που προσφέρει η τεχνητή νοημοσύνη στην κοινωνία και επιδιώκει να μειώσει τους κινδύνους που συνεπάγεται….»

Η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη αναφέρθηκε στη σημασία υιοθέτησης των δύο Συστάσεων από την UNESCO προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι παγκόσμιες προκλήσεις: «Σε συνθήκες εδραιούμενης παγκοσμιοποίησης και εμβάθυνσης της αλληλεπίδρασης και της αλληλεξάρτησης οικονομιών και κοινωνιών, καθίσταται όλο και περισσότερο εμφανές ότι οι υφιστάμενοι συσχετισμοί και οι περιορισμοί πρόσβασης στις κατακτήσεις της επιστήμης και της γνώσης δεν είναι δυνατό να διασφαλίσουν την κοινή και συνολική ανάπτυξη και πρόοδο, που αποτελούν προϋπόθεση για την αρμονική και ειρηνική συνύπαρξη των λαών, όπως και για ένα μακροπρόθεσμα βιώσιμο μέλλον. Απαιτείται μια άμεση και ριζική αλλαγή παραδείγματος, η οποία θα περιλαμβάνει μια επιστήμη ανοικτή και καθολικά προσβάσιμη, δεκτική στη συνεργασία, στη διαφάνεια, στη λογοδοσία, στον πλήρη εκδημοκρατισμό και στη συμμετοχικότητα. Οι αρχές αυτές καθίστανται ακόμη πιο σημαντικές προ των καινοφανών αλλαγών, που αναμένεται να επιφέρουν σε όλους τους τομείς οι επαναστατικές νέες εφαρμογές των τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης. Εφαρμογές που αναμένεται να δημιουργήσουν τεράστιες δυνατότητες και προοπτικές, αλλά ταυτόχρονα και νέα διλήμματα, προκλήσεις και κινδύνους για την ανθρωπότητα».

Ο Υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης Κυριάκος Πιερρακάκης στον χαιρετισμό του τόνισε πως «η τεχνολογία είναι το μέσο και όχι ο αυτοσκοπός» λέγοντας: «Σήμερα είναι η μέρα κατά του παιδικού καρκίνου και αξίζουν πολλά συγχαρητήρια για την πρωτοβουλία αυτή, τόσο στο «Ίδρυμα Μαριάννα Βαρδινογιάννη», όσο και στο Σύλλογο Φίλων Παιδιών με Καρκίνο «ΕΛΠΙΔΑ». Είναι πάρα πολύ σημαντικό να κοιτάζει κανείς το ρόλο τον οποίο η τεχνολογία μπορεί να παίξει για να ενδυναμώσει την ανθρώπινη υπόσταση, για να μπορέσει να λύσει μεγάλα και κραταιά προβλήματα τα οποία αντιμετωπίζουμε στο πεδίο.   Υπό αυτή την έννοια κι εμείς σαν υπουργείο λέμε πολύ συχνά τη φράση ότι: « η τεχνολογία είναι απλά το μέσο και όχι ο αυτοσκοπός ».   Οι Συστάσεις της UNESCO, οι οποίες θα συζητηθούν σήμερα, είναι πάρα πολύ σημαντικές σε ότι αφορά την τεχνητή νοημοσύνη και τον τρόπο με τον οποίον αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί, σε συγκεκριμένα προβλήματα τα οποία επιδιώκουμε να λύσουμε στο πεδίο.  Υπό αυτή την έννοια, για ακόμη μία φορά, αξίζουν πολύ θερμά συγχαρητήρια στους διοργανωτές της εκδήλωσης, καθώς και σε όλους τους συμμετέχοντες»

Ο Πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών Καθηγητής Αντώνιος Ρεγκάκος συνεχάρη την κυρία Βαρδινογιάννη για τη σπουδαία πρωτοβουλία, τόνισε πως η Ακαδημία Αθηνών θα είναι αρωγός στις προσπάθειές της και αναφέρθηκε στην ανάγκη ύπαρξης ενός θεσμικού πλαισίου γύρω από τους κρίσιμους τομείς της Τεχνητής Νοημοσύνης και της Ανοικτής Επιστήμης : «Το θέμα της σημερινής εκδήλωσης «Ανοικτή  Επιστήμη» και «Τεχνητή Νοημοσύνη» αφορά την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα αλλά και ολόκληρη την κοινωνία των ανθρώπων. Η Τεχνητή Νοημοσύνη, η πρώτη έκφραση της οποίας αποτέλεσαν εκείνα τα μυθικά αυτόματα του θεού Ηφαίστου στην περίφημη 18η ραψωδία της Ιλιάδας, είτε τα αυτοκινούμενα πλοία που που περιγράφονται στην Οδύσσεια του μεγάλου μας Ομήρου, αλλάζει και θα αλλάξει τη ζωή μας σε πάμπολλους τομείς, πρωτίστως στην υγεία, το περιβάλλον και την ασφάλεια. Τα οφέλη από την εφαρμογή της είναι ανυπολόγιστα, πολλοί όμως είναι και οι δυνητικοί κίνδυνοι όπως έχει επισημάνει τόσο η UNESCO, όσο και με την ίδια έμφαση η Ευρωπαϊκή Ένωση. Χρειαζόμαστε κανόνες, συνεπώς ανθρωποκεντρικούς που να διασφαλίζουν την ορθή, δίκαιη και επωφελή για ολόκληρη την ανθρωπότητα χρήση της τεχνητής νοημοσύνης. Εξίσου χρήσιμο είναι και το θέμα της Ανοικτής Επιστήμης, του κινήματος που έχει ως στόχο την διευκόλυνση της καθολικής πρόσβασης στην επιστημονική έρευνα και τα πορίσματά της. Και σε αυτόν όμως τον τομέα, χρειάζεται η θέσπιση κανόνων και πρωτοβουλιών για τον ισότιμο και διαφανή διαμοιρασμό της πληροφορίας και γενικότερα τον εκδημοκρατισμό της γνώσης».

Η Αναπληρώτρια Γενική Διευθύντρια της UNESCO για τις Φυσικές Επιστήμες Shamila Nair Bedouelle παρουσίασε τη Σύσταση για την Ανοιχτή Επιστήμη που υιοθετήθηκε από την UNESCO τον Νοέμβριο του 2021 και αφορά στην ίση και δίκαιη πρόσβαση στην επιστημονικής γνώση, έτσι ώστε η επιστήμη να καταστεί το «κοινό μας όπλο» για την αντιμετώπιση όλων των μεγάλων προκλήσεων της εποχής μας:

«Χωρίς την τεχνολογική καινοτομία και την επιστήμη δεν θα μπορέσουμε να επιτύχουμε κανένα στόχο βιώσιμης ανάπτυξης που έχει θέσει ο ΟΗΕ.  Η επιστήμη βρίσκεται στην καρδιά των αναπτυξιακών στόχων είτε πρόκειται για την υγεία, είτε πρόκειται για την γεωργία, για την πανδημία, για την κλιματική αλλαγή.  Υπάρχει όμως ένα κενό γιατί υπάρχει ανισότητα μεταξύ των χωρών όσον αφορά τις δαπάνες για την έρευνα και ανάπτυξη και αυτό έχει ως αποτέλεσμα το χάσμα στην πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας και σε διάφορες άλλες υπηρεσίες. Η ανοιχτή επιστήμη είναι ένα κίνημα που ξεκίνησε χρόνια πριν για τοn μετασχηματισμό, τoν εκδημοκρατισμό ολόκληρης της επιστημονικής διαδικασίας αυτής της πρόσβασης σε επιστημονικές πληροφορίες και εκπλήρωσης του ανθρώπινου δικαιώματος στην επιστήμη σύμφωνα με την Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων  Άρα λοιπόν η ανοικτή επιστήμη αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο ως επιταχυντής για την επίτευξη των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης.  Στόχος της UNESCO είναι να δημιουργήσει έναν πιο ειρηνικό κόσμο, να αυξήσει την ισότητα και την διαφάνεια, να ενισχύσει την διαφορετικότητα και την συμπεριληπτικότητα, άρα η ανοιχτή επιστήμη πρέπει να είναι διαφανής υψηλής ποιότητας, να είναι σε όλες τις γλώσσες και να προσφέρει ισοτιμία.  Η Σύσταση στην πραγματικότητα είναι μια εντολή να αναπτυχθεί αυτό το διεθνές εργαλείο για την ανοικτή επιστήμη.  Γιατί υπήρχε ανάγκη για ένα διεθνές πλαίσιο πολιτικής και μόνο ένας Διεθνής Οργανισμός όπως η UNESCO θα μπορούσε να προχωρήσει σε ένα τέτοιο βήμα».

Η Αναπληρώτρια Γενική Διευθύντρια της UNESCO για τις Ανθρωπιστικές και Κοινωνικές Επιστήμες Gabriela Ramos παρουσίασε τη Σύσταση του Οργανισμού για την «Ηθική της Τεχνητής Νοημοσύνης», η οποία επίσης υιοθετήθηκε από την UNESCO τον Νοέμβριο του 2021 και αποτελεί έναν πρωτοποριακό οδικό χάρτη, αφού για πρώτη φορά ορίζεται ένα ηθικό πλαίσιο, σε παγκόσμιο επίπεδο, όσον αφορά τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης:

«Αυτή η Σύσταση είναι κάτι εξαιρετικό που μας αφορά όλους γιατί η Τεχνητή Νοημοσύνη ήδη βρίσκεται παντού.  Εξαιτίας της πανδημίας ζούμε πλέον όλοι στον ψηφιακό κόσμο.  Ήδη στα περισσότερα κράτη δημιουργούνται πολλές θέσεις εργασίας που αφορούν στην Τεχνητή Νοημοσύνη και την Πληροφορική και αυτή η τάση θα συνεχιστεί.  Ιδιαίτερα στον τομέα της υγείας η Τεχνητή Νοημοσύνη και τα υπολογιστικά συστήματα μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά σε ζητήματα, όπως είναι για παράδειγμα ο καρκίνος και η διάγνωση του καρκίνου.  Ξέρουμε, όμως, πως ταυτόχρονα υπάρχουν πολλοί κίνδυνοι, αποτελέσματα τα οποία δεν είναι επιθυμητά και για αυτό θα πρέπει να υπάρχει ένα πολύ ισχυρό ηθικό πλαίσιο.  Πώς όμως ορίζεται αυτό το ηθικό πλαίσιο;  Μιλάμε για πλήρη σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, μέσα από τη Σύσταση της UNESCO.  Οι άνθρωποι θα πρέπει να ελέγχουν αυτή την νέα τεχνολογία.  Θα πρέπει να διαμορφωθεί με έναν τρόπο που τελικά να βοηθά τα κράτη και τις κοινωνίες.  Δεν πρέπει να μας ενδιαφέρει απλά να είμαστε πρώτοι στις τεχνολογικές ανακαλύψεις, αλλά να είμαστε πρώτοι στις τεχνολογικές ανακαλύψεις με ανθρώπινο πρόσωπο, για να βοηθάμε τελικά τον Άνθρωπο!»

Αμέσως μετά ακολούθησαν δύο Πάνελ με τη συμμετοχή κορυφαίων Ελλήνων επιστημόνων οι οποίοι αντάλλαξαν απόψεις σχετικά με  τους νέους ορίζοντες που ανοίγονται από την ελεύθερη πρόσβαση στην επιστημονική γνώση και από την Τεχνητή Νοημοσύνη, αλλά και τα όρια που πρέπει να τεθούν για να καθοδηγήσουν με ασφάλεια τα βήματά μας στον δρόμο για το μέλλον.

Το θέμα της «Ανοικτής Επιστήμης στη Νέα Εποχή» πραγματεύτηκε το Πρώτο Πάνελ με Προεδρεύοντα τον Πρύτανη του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Καθηγητή Μελέτιο-Αθανάσιο Δημόπουλο ο οποίος συνεχάρη την κυρία Βαρδινογιάννη για την πρωτοβουλία της και υπογράμμισε την αξία του διαμοιρασμού της γνώσης για τη διασφάλιση της επιστημονικής προόδου σε όλα τα επίπεδα:  «Αγαπητή κα Βαρδινογιάννη  θέλω να σας ευχαριστήσω θερμότατα για αυτή την εξαιρετική πρωτοβουλία γιατί αντιλαμβανόμαστε όλοι την μεγάλη σημασία που έχουν τα θέματα αυτά στη σημερινή εποχή.  Όπως έχει διακηρυχθεί από την  Ευρωπαϊκή Επιτροπή η «Ανοικτή Επιστήμη» αποτελεί μια αλλαγή συστήματος που επιτρέπει καλύτερη επιστήμη  μέσω ανοιχτών και συνεργατικών τρόπων παραγωγής  και  διαμερισμού  γνώσεων και δεδομένων, όσο το δυνατόν νωρίτερα στην ερευνητική διαδικασία, καθώς και την επικοινωνία και διαμερισμό ερευνητικών προγραμμάτων. Αυτή η νέα προσέγγιση επηρεάζει τα ερευνητικά ιδρύματα και τις επιστημονικές πρακτικές αναδεικνύοντας νέους   τρόπους χρηματοδότησής, αξιολόγησης και ανταπόδοσης για τους ερευνητές. Αυξάνει την ποιότητα και τον αντίκτυπό της και την επιστημονικότητα.  Καθιστά την επιστήμη πιο αποτελεσματική μέσω καλύτερου διαμοιρασμού των πόρων, πιο αξιόπιστη μέσω καλύτερης επαλήθευσης, καλύτερη απόκριση στις ανάγκες της κοινωνίας».

Η Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου Δελφών Πρύτανης Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ, έλαβε τον λόγο στη συνέχεια σε μια συγκλονιστική ομιλία με θέμα «Ανοικτή Επιστήμη και Εκπαίδευση» όπου τόνισε τη σημασία της ίσης και καθολικής πρόσβασης στη γνώση, με όχημα την εκπαίδευση:  «Ονομάζουμε παγκόσμιο, το αγαθό που όταν το καταναλώνεις δεν το αφαιρείς από κανέναν, όπως ας πούμε είναι ο αέρας. Με την έννοια αυτή η γνώση είναι το κατ’ εξοχήν παγκόσμιο αγαθό. Υπάρχει έτσι μια μοιρασιά που κάνει αυτούς που μοιράζονται πλουσιότερους: πρόκειται γι’ αυτούς που μοιράζονται τον πολιτισμό τους ο ένας με τον άλλον. Λέμε τη μοιρασιά αυτή, το πολιτιστικό αυτό φαινόμενο, acculturation (με δύο c). Σημαίνει το να πηγαίνεις προς στην κουλτούρα του άλλου (ad culturam), δηλαδή να δίνεις αλλά και να παίρνεις από τον άλλον. Η γνώση είναι ακριβώς αυτό που όταν το μοιράζεσαι γίνεσαι πλουσιότερος και η συγκροτημένη γνώση είναι επιστήμη….. Υπηρετώ την ανοιχτή επιστήμη, σημαίνει δίνω χέρι βοηθείας στον συνάδελφο, όσο μακρινός κι αν είναι. Η ανοιχτή επιστήμη είναι επίτευγμα ειρήνης και η υπηρεσία της ηθική ανάγκη. Απαιτεί όχι μόνο γνώση, αλλά και παιδεία.  Καλύτερα όμως να πω, ότι η ανοιχτή επιστήμη είναι άσκηση αρετής διαρκούς και καθημερινής».

Ο Γενικός Γραμματέας της Ακαδημίας Αθηνών, Επόπτης του Κέντρου Ερεύνης Φυσικής της Ατμόσφαιρας και Κλιματολογίας της Ακαδημίας Αθηνών, Εθνικός Εκπρόσωπος για την Κλιματική Αλλαγή, Καθηγητής Χρήστος Ζερεφός μίλησε για την «Ανοικτή Επιστήμη και την Κλιματική Αλλαγή»:  «H Επιστήμη εξ ορισμού της από το ρήμα επίσταμαι (γνωρίζω καλώς) είναι εκ προοιμίου ανοικτή. Η μελέτη της ανθρωπογενούς κλιματικής κρίσης δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς τη χρήση επιστημονικών μεθόδων σύγχρονων, με προσομοιώσεις από υψηλής τεχνολογίας και υψηλής επιστημονικής ακρίβειας μοντέλα τα οποία ονομάζονται κλιματικά μοντέλα. Η σημερινή μας γνώση για την παρέμβαση του ανθρώπου στο κλίμα και στο περιβάλλον γενικότερα, στηρίζεται σε αυτόν τον κλάδο της Επιστήμης ο οποίος συνεχώς εξελίσσεται…. Χωρίς την Ανοικτή Επιστήμη είναι προφανές ότι η ανθρωπότητα δεν θα ήταν σε θέση να εκτιμήσει και να αντιληφθεί την αύξηση της συχνότητας και της έντασης των ακραίων καιρικών φαινομένων τα οποία πλήττουν ολόκληρο τον πλανήτη και βεβαίως την χώρα μας».

Ο Επικεφαλής του Τμήματος για την Ανοικτή Επιστήμη της Γενικής Διεύθυνσης Έρευνας και Καινοτομίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Δρ. Κωνσταντίνος Γληνός πραγματοποίησε ομιλία με θέμα «Ανοικτή Επιστήμη και Ευρώπη» υπογραμμίζοντας ότι «δεν υπάρχει ευημερούσα κλειστή επιστήμη» και τόνισε πως η υιοθέτηση των Συστάσεων είναι το πρώτο βήμα, το οποίο δεν αρκεί καθώς τώρα πρέπει να εφαρμοστούν:  «Το σημαντικότερο είναι ακόμα μπροστά μας.  Το σημαντικότερο είναι η εφαρμογή: δηλαδή μία Σύσταση είναι μια βάση με την οποία ξεκινάς, αλλά μετά πρέπει να τα εφαρμόσεις αυτά τα οποία διακηρύττεις».

Ο Πρόεδρος Δ.Σ. και Γενικός Διευθυντής του Ερευνητικού Κέντρου «Αθηνά», Καθηγητής Πληροφορικής & Τηλεπικοινωνιών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Ιωάννης Εμίρης ανέδειξε τα καθοριστικά στοιχεία της Ανοικτής Επιστήμης:  «Για τους επιστήμονες των νέων τεχνολογιών, ορισμένα στοιχεία της Ανοικτής Επιστήμης είναι καθοριστικής σημασίας και συγκεκριμένα (α) η ταχύτητα διάχυσης των αποτελεσμάτων, (β) η δυνατότητα αναπαραγωγής των αποτελεσμάτων, (γ) η πρόσβαση στα δεδομένα που στηρίζουν την επιστημονική πρόοδο, (δ) η επαλήθευση της επιστημονικής αλήθειας και (ε) η επανεξέταση των δεδομένων ως βάση λήψης αποφάσεων».

Στο Δεύτερο Πάνελ προήδερευσε o Ομότιμος ∆ιακεκριμένος Καθηγητής Φυσικής Υψηλών Ενεργειών, Πανεπιστήμιο Texas A&M, ΗΠΑ, Tακτικό Μέλος της Ακαδημίας Αθηνών Δημήτρης Νανόπουλος ο οποίος στην ομιλία του με τίτλο «Η κβαντική μηχανή του νου και Τεχνητή Νοημοσύνη» «όταν συζητάμε για την μίμηση του ανθρώπινου εγκεφάλου από την Τεχνητή Νοημοσύνη πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας πως ο άνθρωπος και η συμπεριφορά του δεν είναι τίποτα άλλο από την λειτουργία εκατοντάδων δισεκατομμυρίων νευρώνων.  Αυτό μας αποτελεί.  Αυτό είμαστε.  Η Τεχνητή Νοημοσύνη έχει ωριμάσει αλλά υπάρχουν όρια στην μίμηση του ανθρώπινου εγκεφάλου .  Δεν είναι απλώς ένα ζήτημα αλγορίθμου, όπως πιστεύουν πολλοί.  Και για αυτό πρέπει να ξανασκεφτούμε την ηθική της Τεχνητής Νοημοσύνης».

Ο Καθηγητής Ιδιωτικού Διεθνούς Δικαίου στη Νομική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Χάρης Παμπούκης μίλησε για τις «Νομικές Πτυχές της Τεχνητής Νοημοσύνης» τονίζοντας ότι «πρέπει επιστημονικά να συγκροτήσουμε τον νέο αυτόν δικαϊκό κλάδο με ένα επιστημονικό forum δημιουργικού προβληματισμού μεικτού χαρακτήρα ειδικών της Τεχνητής Νοημοσύνης και νομικών και βέβαια πρέπει να αναληφθούν ρυθμιστικές δράσεις και στη χώρα μας με βάση τη Σύσταση της UNESCO και κατά εφαρμογή της. Η ενασχόλησή μας με την Τεχνητή Νοημοσύνη δεν πρέπει να αναστείλει παράλληλα την προσπάθειά μας για την ανακάλυψη και ανάπτυξη της ανθρώπινης, ευφυίας που είναι ακόμη εν πολλοίς terra ingognita.  Ο κόσμος του μέλλοντος θα είναι μεικτός ανθρωπο-ρομποτικός και αυτό συνιστά μία μεγάλη ρυθμιστική πρόκληση για τον πολιτικό, τον επιστήμονα και τον νομικό».

Ο Ομότιμος Καθηγητής Παιδιατρικής και Ενδοκρινολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Γιώργος Χρούσος μίλησε με θέμα «Ανοικτή Επιστήμη, Τεχνητή Νοημοσύνη και Υγεία»:  «Θα ήθελα καταρχήν να ευχαριστήσω την Πρέσβη Καλής Θελήσεως κυρία Μαριάννα Βαρδινογιάννη και το Σύλλογο ΕΛΠΙΔΑ για την πρόσκληση.  Γνωρίζουμε σήμερα ότι η τελευταία μόδα στην ιατρική είναι να μιλάμε για ολιστική ιατρική, που σημαίνει τα πάντα για τον ασθενή μας, και δεύτερον η λεγόμενη ιατρική ακριβείας, μέσω της οποίας γνωρίζουμε ακριβώς το κύτταρο, το μόριο, τον ιστό όπου υπάρχει η ζημιά.  Ο ανθρώπινος εγκέφαλος έχει δισεκατομμύρια συνάψεις και νευρώνες.  Η χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης θα είναι κατ’ αρχήν στην ιατρική ακριβείας, στην ανακάλυψη φαρμάκων και στην ερμηνεία νέων τεχνολογιών.  Η συμβολή των νέων τεχνολογιών στην ιατρική επιστήμη μπορεί να είναι τεράστια.  Δεν είναι μακριά η ημέρα που θα μπορούμε να κάνουμε ακριβέστατη διάγνωση και ακριβέστατη θεραπεία.  Όπως δεν είναι μακριά η ημέρα που θα μπορούμε να κάνουμε γονιδιακή θεραπεία».

Ο Διευθυντής και Πρόεδρος Δ.Σ. του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών Δρ. Βασίλειος Γρηγορίου μίλησε με θέμα: «Νέες Τεχνολογικές Εξελίξεις.  Με ή χωρίς ηθικά όρια».  Παρουσίασε τις δυνατότητες της Τεχνητής Νοημοσύνης στο πεδίο της βιοιατρικής έρευνας, και υπογράμμισε την ανάγκη ηθικής οριοθέτησης των νέων τεχνολογιών: «Την ίδια στιγμή που η τεχνητή νοημοσύνη δημιουργεί εξαιρετικές ευκαιρίες, θέτει και πολύ σοβαρά ερωτήματα, όχι μόνο σε σχέση με τον τρόπο με τον οποίο σχεδιάζεται και εκτελείται η ίδια η έρευνα στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης, αλλά και σε σχέση με τους τρόπους μέσω των οποίων η τεχνολογία και η γνώση μεταδίδονται, προκειμένου να οδηγήσουν σε υγιή καινοτομία, με ηθικούς όρους μιλώντας. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι πάντα ελλοχεύει ο κίνδυνος σε μια χαλαρή ή ήπια προσέγγιση της πιο ισχυρής -ίσως- τεχνολογίας που έχει εφεύρει έως σήμερα ο άνθρωπος….. Η συζήτηση για την ηθική της τεχνητής νοημοσύνης και τα όρια που θέτει δεν είναι θεωρητική και δεν πρέπει να εκλαμβάνεται ως τέτοια. Η τεχνητή νοημοσύνη είναι ήδη εδώ, στην καθημερινότητά μας, έτοιμη να ανταποκριθεί αναλόγως σε ό,τι εμείς τη διδάξουμε. Το τελευταίο είναι που θα καθορίσει και το μέλλον μας τελικά».

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για τον Παιδικό Καρκίνο, ανάμεσα στα δύο πάνελ προβλήθηκε βίντεο με τις τοποθετήσεις του Διοικητή της Ογκολογικής Μονάδας Παίδων «Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη-ΕΛΠΙΔΑ» Μανώλη Παπασάββα και των διευθυντών των Κλινικών της Μονάδας: Σοφίας Πολυχρονοπούλου, Συντονίστριας – Διευθύντριας του Τμήματος Παιδιατρικής Αιματολογίας – Ογκολογίας Νοσοκομείου Παίδων«Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ»,  Aντώνη Καττάμη, Καθηγητή ΕΚΠΑ, Υπεύθυνου Πανεπιστημιακής Αιματολογικής-Ογκολογικής Μονάδας, “Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη – ΕΛΠΙΔΑ” Ογκολογική Μονάδα, Νοσοκομείο Παίδων «Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ», Προέδρου Ελληνικής Εταιρείας Παιδιατρικής Αιματολογίας – Ογκολογίας, Μαργαρίτας Μπάκα, Επικεφαλής Διευθύντριας Αιματολογικού – Ογκολογικού Τμήματος Νοσοκομείου Παίδων “Π.&Α. ΚΥΡΙΑΚΟΥ”, Ευγένιου Γουσέτη, Παιδίατρου Αιματολόγου – Ογκολόγου ΕΣΥ, Επιστημονικού Υπεύθυνου του Κέντρου Κυτταρικής και Γονιδιακής Θεραπείας της Ογκολογικής Μονάδας Παίδων “Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη – ΕΛΠΙΔΑ” και Στέλιου Γραφάκου, Επιστημονικού Διευθυντή της Τράπεζας Εθελοντών των Δοτών Μυελού Οστών «ΟΡΑΜΑ ΕΛΠΙΔΑΣ».

Μίλησαν για τις Διεθνείς Συνεργασίες και τις Αδελφοποιήσεις της Ογκολογικής Μονάδας Παίδων με τα μεγαλύτερα Νοσοκομεία και Ιατρικά Κέντρα του εξωτερικού οι οποίες υπηρετούν το όραμα της Ανοικτής Επιστήμης και της δημιουργίας ενός κόσμου χωρίς σύνορα για την υγεία των παιδιών, καθώς και για τις δυνατότητες που ανοίγονται από την χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης στην αντιμετώπιση του παιδικού καρκίνου.

Τα πορίσματα της Ημερίδας παρουσίασε κλείνοντας την εκδήλωση η Μόνιμη Αντιπρόσωπος της Ελλάδας στην UNESCO Πρέσβυς Μαρία Διαμαντοπούλου:  «Η σημερινή Ημερίδα ανέδειξε τον πλούτο των διαφορετικών προσεγγίσεων και στις δύο θεματικές που όπως αναφέρθηκε αποτελούν ακόμα, εν πολλοίς, «αχαρτογράφητο πεδίο» που όμως στο επίκεντρό τους έχουν  και θα πρέπει να έχουν τον ίδιο τον Άνθρωπο. Ενημερωθήκαμε για τα πλεονεκτήματά τους και προβληματιστήκαμε για  τους ενδεχόμενους κινδύνους τους.Ας κρατήσουμε λοιπόν την αισιοδοξία μας για τη δύναμη της γνώσης που όπως λέει ο Elon Musk  «μας επιτρέπει  να ονειρευόμαστε ένα μέλλον εμπνευσμένο και ελκυστικό».  Το βέβαιο είναι ότι η συζήτηση αυτή δεν εξαντλήθηκε σήμερα. Ας κρατήσουμε λοιπόν την αισιοδοξία μας για τη δύναμη της γνώσης που όπως λέει ο Elon Musk  «μας επιτρέπει  να ονειρευόμαστε ένα μέλλον εμπνευσμένο και ελκυστικό».  Το βέβαιο είναι ότι η συζήτηση αυτή δεν εξαντλήθηκε σήμερα. Ο διάλογος θα συνεχιστεί, ελπίζουμε πολύ σύντομα, με τη διοργάνωσης μίας ημερίδας, με φυσική παρουσία, με συμμετοχή της UNESCO και όλων των αρμόδιων φορέων και το πιο σημαντικό από όλα, της νεολαίας μας, στην πατρίδα μας , την Ελλάδα».

Την εκδήλωση συντόνισε ο Νίκος Χατζηνικολάου.