Τι είναι όμως η Πελματιαία απονευρωσίτιδα;
Η πελματιαία απονευρωσίτιδα (plantar fasciitis) είναι μια επώδυνη φλεγμονώδης κατάσταση που την κατηγοριοποιούμε στα σύνδρομα υπέρχρησης (overuse syndromes). Είναι μια από τις πιο κοινές αιτίες πόνου στην περιοχή της πτέρνας. Η φλεγμονή εμφανίζεται στο σημείο που εκφύεται η πελματιαία απονεύρωση από το οστό της πτέρνας.
Η πελματιαία περιτονία (plantar fascia) είναι μια πυκνή ινώδης ταινία συνεκτικού ιστού που ξεκινά από την πτέρνα και εκτείνεται έως και κάτω από τις κεφαλές των πέντε μεταταρσίων, δηλ. την αρχή των δακτύλων.
Η πελματιαία απονεύρωση είναι το κεντρικό τμήμα της πελματιαίας περιτονίας και βρίσκεται μόνιμα υπό τάση ώστε να διατηρεί την ποδική καμάρα – (medial arch) με τρόπο όπως η τεντωμένη χορδή διατηρεί την καμπύλη ενός τόξου. Εάν η ταινία είναι κοντή/σφιχτή τότε έχουμε υψηλή καμάρα (κοιλοποδια – pes cavus) ενώ εάν έχουμε χαλαρότητα της ταινίας σχηματίζεται χαμηλή κάμαρα (πλατυποδία – pes planus / flatfoot deformity / flat feet).
Είναι μια από τις πιο κοινές αιτίες πόνου στην περιοχή της πτέρνας. 10% του πληθυσμού, τουλάχιστον μια φορά και κατά την διάρκεια της ζωής θα παρουσιάσει το πρόβλημα, με διαφορετική σοβαρότητα. Οι γυναίκες προσβάλλονται σε μεγαλύτερο βαθμό από τους άντρες ενώ η ηλικία που συνηθέστερα εμφανίζεται το πρόβλημα στον κοινό πληθυσμό είναι μεταξύ των 40 και 60 ετών. Άτομα υπέρβαρα, γυναίκες κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης και όσοι φορούν παπούτσια φθαρμένα και με ανεπαρκή υποστήριξη είναι σε αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσουν πελματιαία απονευρωσίτιδα. Η πιο συχνή εποχή εμφάνισης της φλεγμονής είναι το τέλος της άνοιξης και η αρχή του Χειμώνα όταν έχουμε αλλαγές στο είδος των υποδημάτων που φορούμε.
Ποια είναι τα συνηθέστερα αίτιά της;
Η ορθοστασία, η έντονη καταπόνηση και επιβάρυνση γενικά με παπούτσια που δεν υποστηρίζουν επαρκώς την ποδική καμάρα
- Ανατομικοί λόγοι: ποδική καμάρα υπερβολικά υψηλή (κοιλοποδία) ή χαμηλή (πλατυποδία)
- σφικτοί μύες στην γαστροκνημία
- παχυσαρκία
- ζαχαρώδης διαβήτης
- τραυματισμός
Επίσης σε πολλές περιπτώσεις διαπιστώνουμε σε ακτινολογικό έλεγχο μια οστέινη ανάπτυξη στο κάτω μέρος του οστού της πτέρνας, την λεγόμενη «άκανθα» (καθώς στην ακτινογραφία φαίνεται σαν μυτερό αγκάθι). Η άκανθα είναι οστεόφυτο, αποτέλεσμα υποτροπιάζουσας φλεγμονής της πελματιαίας απονεύρωσης. Μετά από συχνές φλεγμονές, σχηματίζεται ουλώδης ιστός στον οποίο εν τέλει εναποτίθενται «άλατα». Οι ασβεστώσεις αυτές σταδιακά οστεοποιούνται πλήρως. Το αξιοσημείωτο είναι ότι αυτό, σε πολλές περιπτώσεις δεν έχει γίνει καν αντιληπτό από τον ασθενή, ο οποίος εκπλήσσεται με το ακτινολογικό εύρημα. Η ύπαρξη της άκανθας προκαλεί ερεθισμό στην γύρω περιοχή του ποδιού με αποτέλεσμα τον έντονο τοπικό πόνο κατά την όρθια στάση, την βάδιση και φυσικά το τρέξιμο.
Στους αθλητές το πρόβλημα της πελματιαίας απονευρωσίτιδας εμφανίζεται κυρίως σε αθλήματα με έμφαση σε άλματα και sprint, αλλά και σε δρομείς μεγάλων αποστάσεων και χορευτές (συγκεκριμένα σε αθλητές που δεν χρησιμοποιούν υποδήματα στην προπόνηση). Η πελματιαία απονευρωσίτιδα εμφανίζεται συχνότερα όσο η ηλικία του αθλητού αυξάνεται ενώ η καταπόνηση σε κακής ποιότητας οδόστρωμα, η πλημμελής προπόνηση, η κακή διατροφή και η έλλειψη προθέρμανσης και αποθεραπείας είναι παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα προβλημάτων με την απονεύρωση.
Ποια είναι τα συμπτώματα;
Τα συμπτώματα με τα οποία εμφανίζεται η πελματιαία απονευρωσιτιδα είναι πόνος κάτω από την πτέρνα (σε αντίθεση με τον πόνο πίσω από την πτέρνα ο οποίος συνήθως οφείλεται σε φλεγμονή της κατάφυσης του Αχίλλειου). Ο πόνος εντοπίζεται είτε κεντρικά είτε, συχνότερα, προς την εσωτερική πλευρά του οστού της πτέρνας.
Ειδικά στα πρώτα πρωινά βήματα ο πόνος είναι εντονότερος και ο ασθενείς δυσκολεύεται να πατήσει στο έδαφος. Όταν το πόδι ζεσταθεί ο πόνος υποχωρεί αισθητά. Εάν ο ασθενής συνεχίζει της δραστηριότητες του παρά το γεγονός ότι πονάει ή αφεθεί χωρίς θεραπεία, ο πόνος θα χειροτερεύσει. Ο λόγος είναι ότι στην φλεγμαίνουσα περιοχή δημιουργούνται μικρο ρήξεις στις ίνες της απονεύρωσης.
Ποια είναι η θεραπεία;
Η θεραπεία συνίσταται σε ανάπαυση και διακοπή αθλητικής δραστηριότητας μέχρι να ελεγχθεί η φλεγμονή και ο πόνος. Επίσης χορηγείται αντιφλεγμονώδη αγωγή είτε με χάπια είτε με τοπική έγχυση (σε συνδυασμό με κορτικοστεροειδές) στην περιοχή της έκφυσης. Επίσης η παγοθεραπεια ( σε οξεία βλάβη) και οι διατάσεις βοηθούν ώστε να μειώσουμε τον πόνο και την φλεγμονή. Η χρήση υποπτερνίου μπορεί να μειώσει την τοπική πίεση στο σημείο της φλεγμονής – κάποιες φορές μπορεί όμως να υπάρξει επιδείνωση με την χρήση του. Επίσης χρήσιμος είναι ένας νάρθηκας που τον φοράει ο ασθενής την νύκτα (night splint) ώστε να διατηρεί μια ήπια διάταση στην απονεύρωση, εμποδίζοντας την βράχυνση της κατά την διάρκεια του ύπνου.
Η φυσιοθεραπευτική αγωγή συνιστάται στην εφαρμογή τεχνικών διάτασης και manual mobilization με σκοπό την μείωση της τάσης στην απονεύρωση και στους μύες της γαστροκνημίας, στην εφαρμογή ειδικής περίδεσης (taping) ώστε να υποστηριχθεί η απονεύρωση και οι εφαρμογές του κρουστικού υπερήχου, του απλού υπερήχου και του laser.
Εξαιρετικά αποτελέσματα εχει η χρήση του βελονισμού ενώ τελευταίως προτείνεται η χρήση των PRP ( αυτόλογων αυξητικών παραγόντων)
Περίπου το 90% των ασθενών που αντιμετωπίζονται συντηρητικά θεραπεύονται εφόσον έχουν και την απαιτούμενη υπομονή μετά από διάρκεια θεραπείας 2-3 μηνών τουλάχιστον. Σε περιπτώσεις που δεν υπάρχει βελτίωση με την συντηρητική αγωγή και τα συμπτώματα υποτροπιάζουν συστήνεται, σαν τελευταία λύση, η χειρουργική θεραπεία, κατά την οποία γίνεται μερική διατομή / αποσυμπίεση της πελματιαίας απονεύρωσης στην έκφυσή της.
Της Ειρήνης Κοντοπούλου MD, MSc
Φυσιάτρου- Υγιεινολόγου
Sport Medicine- Acupuncture Specialist
European Board Certified
