Η παλαιότερη ονομασία του ήταν Υδρούσα, αλλά την περίοδο της Τουρκοκρατίας μετονομάστηκε σε Τζια. Η σημερινή του ονομασία οφείλεται στον ήρωα Κέω που ήταν επικεφαλής των Λοκρών, οι οποίοι κατά την αρχαιότητα κατέλαβαν το νησί.
Η Κέα είναι το έκτο σε μέγεθος νησί των Κυκλάδων, με ένα από τα μεγαλύτερα φυσικά λιμάνια της Μεσογείου, τον κόλπο του Αγίου Νικολάου. Η εντυπωσιακή ακτογραμμή της, οι απόκρημνοι βράχοι, τα μεγαλόπρεπα δάση με βελανιδιές, οι «βασιλικές δρυάδες», από τα ελάχιστα που έχουν απομείνει στο Αιγαίο και προστατεύονται, οι ελαιώνες και τα εξαιρετικά μονοπάτια της, συνθέτουν το παζλ της άγριας ομορφιάς του νησιού.
Αν αποφασίσετε μάλιστα να κάνετε πεζοπορία θα ανακαλύψετε τοπία μοναδικής ομορφιάς και θα αντικρίσετε εικόνες μαγικές. Τα καλοδιατηρημένα μονοπάτια της Τζιας μάλιστα έχουν χαρακτηριστεί ως «Δίκτυο Διαδρομών Πολιτιστικού Ενδιαφέροντος» και είναι χτισμένα σαν πέτρινες σκάλες, που διανύουν όλο το νησί. Στη διαδρομή θα δείτε μικρούς όρμους με μοναδική ομορφιά αλλά και εκατοντάδες σπάνια αγριολούλουδα. Μπορείτε να τα περπατήσετε με την καθοδήγηση των ξύλινων πινακίδων.
Από το λιμάνι του Λαυρίου η απόσταση μέχρι το κεντρικό λιμάνι του νησιού, την Κορησσία είναι μόλις μία ώρα. Γι’ αυτό τον λόγο η Τζια είναι ιδανικός προορισμός και για την απόδραση του Σαββατοκύριακου.
Το προσιτό και φιλόξενο Kυκλαδονήσι έχει πληθώρα από ενδιαφέροντα, ιστορικά αξιοθέατα και φυσικά τα αρχαία μονοπάτια, που δημιουργούν 12 διαδρομές. Στη περιήγηση σας θα ανακαλύψετε επίσης τις πόλεις των Νυμφών: την Ιουλίδα, την Κορρησία, την Ποίησσες και την Καρθαία. Τέσσερις αρχαίες πόλεις-κράτη, που σύμφωνα με τη μυθολογία πρωτοκατοίκησαν οι Νύμφες. Σίγουρα θα είναι σαν να κάνετε ένα ταξίδι στον χρόνο στην εποχή της αρχαίας Ελλάδας. Στην αρχαία πόλη Καρθαία μάλιστα μπορείτε να περιηγηθείτε σε αρχαίους ναούς, να δείτε τον δωρικό ναό του Πυθίου Απόλλωνα, χτισμένο το 530 π.Χ. πάνω από τη θάλασσα, τον πρόπυλο ναό, που είναι αφιερωμένος στην Αθηνά, κοντά στα τείχη της πόλης καθώς και αρχαία θέατρα. Στην Καρθαία, μπορείτε να φθάσετε και από το αρχαίο μονοπάτι του Βαθυπόταμου, με μία ώρα περπάτημα και στη συνέχεια να απολαύστε κολύμπι στην παραλία Πόλες.
Όπως μπαίνεις στο λιμάνι της Τζιας και κοιτάξεις ψηλά θα αντικρίσεις την Ιουλίδα, την πρωτεύουσα του νησιού. Χτισμένη αμφιθεατρικά στη ράχη τριών λόφων με κατάλευκα παραδοσιακά σπίτια με κόκκινες στέγες, που μοιάζουν με σφιχτή αλυσίδα, εκκλησάκια και ένα ενετικό κάστρο, που σώζεται μερικώς. Η Ιουλίδα είναι η μόνη από τις αρχαίες πόλεις, που χτίστηκε στην ενδοχώρα και ήταν σημείο αναφοράς στην ιστορία του νησιού. Κάνοντας μια βόλτα στην Χώρα, φυσικά θα παρκάρετε εκτός και θα απολαύσετε την πόλη περπατώντας. Στενά λιθόστρωτα σοκάκια, σκεπαστές καμάρες, αρχοντικά σπίτια, βρύσες, μαγαζάκια με τουριστικά είδη, καφέ και εστιατόρια με θέα, που κόβει την ανάσα στο απέραντο γαλάζιο του Αιγαίου. Φεύγοντας μην παραλείψετε να επισκεφθείτε το αρχαιολογικό μουσείο, ένα από τα σημαντικότερα των Κυκλάδων αλλά και το νεοκλασικό κτήριο του Δημαρχείου, έργο του αρχιτέκτονα Ερνέστου Τσίλερ.
Φύλακας και έμβλημα του νησιού ο «Λέων της Ιουλίδας». Ένα λιοντάρι σκαλισμένο πάνω στο βράχο, που στέκεται απέναντι από την χώρα σαν φρουρός της και χρονολογείται στους πρώιμους αρχαϊκούς χρόνους. Θα το ανακαλύψετε ακολουθώντας το μονοπάτι από την Ιουλίδα.
Οι οικισμοί, όπου επικεντρώνεται η τουριστική ζωή του νησιού είναι: η Ιουλίδα, το Βουρκάρι, ο Κούνδουρος, το Γυαλισκάρι και η Κορρησία. Ανάμεσά τους βρίσκονται μικρότερα γραφικά χωριά, όπως η Κάτω Μεριά, με λιγότερη τουριστική κίνηση.
Αν θελήσετε να μείνετε στην πρωτεύουσα του νησιού και να έχετε θέα που κόβει την ανάσα στο απέραντο γαλάζιο του Αιγαίου, μπορείτε να επιλέξετε να νοικιάσετε και σπίτια. Οι βίλες που νοικιάζονται είναι εξαιρετικής αρχιτεκτονικής εναρμονισμένες με την τραχιά εικόνα του νησιού, επιπλωμένες με όλες τις ανέσεις, πισίνες, όμορφο διακοσμημένο περιβάλλοντα χώρο και βεράντες με πανοραμική θέα.
Από τις ωραιότερες, μπορεί ίσως και η πιο ωραία του νησιού είναι τα Ξύλα, μόλις τέσσερα χλμ. νοτιότερα της Κορησσίας. Είναι μια οργανωμένη παραλία με λεπτό βοτσαλάκι και κρυστάλλινα νερά. Το μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής για να φθάσεις μέχρι τα Ξύλα είναι χωματόδρομος. Αυτό είναι και το μόνο αρνητικό του νησιού, οι χωματόδρομοι, που συνδέουν παραλίες και οικισμούς. Γι΄ αυτό και η καλύτερη επιλογή για να τους οδηγήσετε είναι το 4Χ4.
Οι παραλίες του νησιού είναι άλλες αμμώδεις και άλλες με ψιλό βότσαλο, κρυστάλλινα νερά, με αρμυρίκια και ευκαλύπτους μέχρι το κύμα. Ανάμεσα τους οι:
Λιβάδι, η παραλία που βρίσκεται δίπλα στο λιμάνι με πεντακάθαρα νερά, που εκτείνεται από το τέλος της προβλήτας του λιμανιού μέχρι το βράχο όπου βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Εκεί ακριβώς πάνω στον δρόμο και μπροστά στην θάλασσα είναι ένα από τα ωραιότερα ξενοδοχεία του νησιού, το Porto Kea Suites.
Αμέσως μετά συναντάμε τον οικισμό Γυαλισκάρι με την ομώνυμη αμμώδη παραλία και αρκετά καταλύματα.
Βουρκάρι, η γραφική αυτή παραλία βρίσκεται στη δεξιά πλευρά του λιμανιού, στον ομώνυμο οικισμό, που είναι ίσως ο πιο δημοφιλής του νησιού. Το λιμανάκι εκεί φιλοξενεί φουσκωτά αλλά και πολλά πολυτελή σκάφη, που έχουν αποδράσει από την Αττική. Η παραλία συνήθως δεν έχει κολυμβητές αν και τα νερά είναι πεντακάθαρα. Τα ταβερνάκια εκεί είναι δίπλα το κύμα.
Οτζιάς, στον ομώνυμο οικισμό, μια όμορφη αμμουδερή οργανωμένη παραλία με κρυστάλλινα νερά σε κυκλικό σχήμα, που συνδέεται με τη θάλασσα με μια στενή λωρίδα νερού. Είναι η μεγαλύτερη του νησιού και διαθέτει ακόμα και παιδική χαρά.
Κούνδουρος, μια υπέροχη απάνεμη οργανωμένη παραλία που βρίσκεται στον ομώνυμο οικισμό. Η αμμουδιά αυτή είναι και η πιο κοσμοπολίτικη του νησιού. Ακριβώς δίπλα βρίσκεται το Κουνδουράκι, η μοναδική παραλία με θαλάσσια σπορ και beach bar. Είναι ιδιαίτερα φιλική παραλία για παιδιά που μπορούν να απολαύσουν τα παιχνίδια στη θάλασσα. Όσο για το μενού εξαιρετικό με πολλές υγιεινές προτάσεις. Αμέσως μετά θα συναντήσετε την μαγευτική παραλία Καμπί με διάφανα νερά, όχι πολυσύχναστη. Εκεί βρίσκεται ένα ταβερνάκι φημισμένο για τους πεντανόστιμους κεφτέδες του. Ποίσσες, (έτσι ονομάζονται σήμερα οι Ποίησσες) που βρίσκεται στην άκρη μιας καταπράσινης κοιλάδας με ελαιώνες και καταλήγει σε μια χρυσαφένια αμμουδιά με αλμυρίκια δίπλα στον ομώνυμο οικισμό. Από εκεί μπορείτε να απολαύσετε και το ηλιοβασίλεμα. Σπαθί, μαγευτική μεν παραλία με υπέροχα νερά, χρυσή άμμο και οργανωμένο beach bar αλλά και αυτή προσβάσιμη μόνο από χωματόδρομο. Προσφάτως απέκτησε και πολυτελή καταλύματα στην κυριολεξία πάνω στο νερό. Συκαμιά, το τοπίο εκεί είναι εξωτικό. Η παραλία παρθένα με υπέροχα χρώματα, κρυστάλλινα νερά και αλμυρίκια για σκιά. Δεν είναι οργανωμένη και για να φθάσετε θα οδηγήσετε κι εδώ σε χωματόδρομο. Μην ξεχάσετε να πάρετε και νερό μαζί σας γιατί δεν θα βρείτε τίποτα εκεί.
Καρθαία και Πόλες, δύο παραλίες που χωρίζονται από το λόφο της αρχαίας Καρθαίας και βρίσκονται δίπλα στον αρχαιολογικό χώρο. Και οι δυο έχουν πεντακάθαρα νερά και είναι προσβάσιμες με σκάφος ή μέσω μονοπατιού με μία ώρα κατάβαση και ανάβαση. Η Καλησκιά είναι ειδυλλιακή παραλία με σμαραγδένια νερά αλλά λίγα δέντρα για σκιά. Αν πάρετε από εκεί τον χωματόδρομο και με δεξιά κατεύθυνση θα βρεθείτε σε μια μικρή απομονωμένη παραλία με βότσαλο, την Στραβοτραχήλα. Από το χωματόδρομο της περιοχής Χαβουνά φθάνετε στην παραλία του Σχίνου με άμμο και βράχια.
Το πιο πολυαναμενόμενο γεγονός του νησιού είναι τα εγκαίνια του new entry μοναδικού resort «One&Only», που αναμένεται να ανοίξει τις πύλες του σύντομα. Το πεντάστερο ξενοδοχειακό συγκρότημα βρίσκεται στην περιοχή Βρόσκοπος και απέχει μόλις 30 λεπτά με φουσκωτό από την Αττική. Το ξενοδοχειακό συγκρότημα περιλαμβάνει 75 υπέρ λουξ δωμάτια, ιδιωτικές βίλες εφάμιλλες του «συγγενικού» Amanzoe, beach club στην εξαιρετική παραλία του κόλπου, εστιατόρια και μοναδικό spa.
Αν αγαπάτε τις καταδύσεις ο βυθός του νησιού κρύβει πολλά μυστικά. Ανακαλύψτε ναυάγια όπως αυτό του υπερωκεάνιου «Βρετανικός» αλλά και του ατμόπλοιου «Πατρίς» στην ξέρα του Κούνδουρου.
Από τα πιο γνωστά εστιατόρια του νησιού ο «Αρίστος» στο Βουρκάκι με την ξακουστή αστακομακαρονάδα του. Στην ίδια περιοχή και με τραπεζάκια, που βουλιάζουν πάνω στην άμμο είναι η «Στροφή του Μίμη». Το βράδυ το σκηνικό είναι άκρως ρομαντικό, αφού ο φωτισμός γίνεται από τα φαναράκια, που στήνονται στην παραλία. Επίσης μπροστά στο λιμανάκι βρίσκεται και και η πολύ καλή ψαροταβέρνα «Εννέα Κόρες» με την ονομαστή ρεβιθοσαλάτα αλλά και την πάβλοβα της. Νew entry της περιοχής είναι ο «Σείριος».
Στην Ιουλίδα βρίσκεται το «Σπίτι στη Χώρα», που λες και κρέμεται στην πλαγιά με μοναδική θέα στο λιμάνι αλλά και στο απέραντο γαλάζιο του Αιγαίου και με εξαιρετική gourmet κουζίνα με τοπικά προϊόντα. Στην πρωτεύουσα του νησιού θα συναντήσετε επίσης το παραδοσιακό ταβερνάκι «Παπαρούνας» αλλά και το «Στέκι των καλοφαγάδων» πάνω στην πλατεία και μπροστά στο παλιό δημαρχείο. Είναι γνωστό για τα πιο νόστιμα κρέατα του νησιού.
Ο Κερκυραίος ερωτικός μετανάστης «Ρολάνδος» άφησε την Χώρα και άνοιξε καινούργιο μαγαζί στο λιμάνι με τα διάσημα μαγειρευτά του. Μην ξεχάσετε να γευτείτε και το ξακουστό ρυζόγαλο του «Τζίμη» στο καφενείο του. Κι αν αποφασίσετε να πάτε για μπάνιο στη Συκαμιά στην επιστροφή σταματήστε στο χωριό Γυριστή και φάτε στο «Πέρασμα στο Γυριστή» μαγειρευτά πιάτα.
Δοκιμάστε την τοπική κουζίνα όπως τα «Τσιγάρα», παραδοσιακό πιάτο με βάση το χοιρινό, την λόζα, το τζιώτικο προσούτο, την πατροπαράδοτη πίτα «Τσιγαρόπιτα» φτιαγμένη με «τσιγάρα», αυγά, γάλα, γλυκάνισο και σουσάμι.
Και μην ξεχάσω να σας αναφέρω ότι το θρυλικό μπαρ «Βινύλιο», στο Βουρκάρι, ένα από τα δέκα καλύτερα μπαρ των Κυκλάδων, άλλαξε χέρια και φέτος αναμένεται, αν και καθυστερημένα λόγω Covid19, να μας δείξει το νέο του «πρόσωπο».