Μιλήσαμε τηλεφωνικά ενώ βρισκόταν ακόμα στη βάση της, στο Σόχο της Νέας Υόρκης, λίγες μέρες πριν μπει στο αεροπλάνο για να έρθει στην Ελλάδα, την πατρίδα της. «Αυτό που ζούμε είναι τρομερά ιστορικό», μου είπε η Λυδία Βενιέρη προσπαθώντας να συνοψίσει την εμπειρία από όλα όσα είχε παρακολουθήσει να γίνονται κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού.
Για την Αμερική δεν ήταν μόνο οι εξελίξεις εξελίξεις στο μέτωπο του κορονοϊού, αλλά και οι αναταραχές που συντάραξαν τη χώρα μετά από τη δολοφονία του Τζόρτζ Φλόιντ. «Είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς όλες τις πτυχές του ρατσιστικού ζητήματος», προσθέτει η ίδια. «Ο κόσμος, όμως, σίγουρα αλλάζει».
Περίπου δυόμισι μήνες νωρίτερα από το τραγικό αυτό συμβάν, είχε πέσει θύμα αστυνομικής βίας η Μπριόνα Τέιλορ, η 26χρονη νοσοκόμα που έπεσε νεκρή από 8 σφαίρες μέσα στο διαμέρισμά της, σε έφοδο που είχε στόχο τον σύντροφό της. «Ίσως επειδή έχω κόρες, ο θάνατος της Μπριόνα με πείραξε πάρα πολύ», εξομολογείται η Λυδία. «Την ημέρα που θα έκλεινε τα 27 τη χρόνια, ζωγράφισα το πορτρέτο της. Έπιασα τον εαυτό του να ανταποδίδει το χαμόγελο που έβλεπα στην εικόνα, ξεχνώντας ότι ζωγράφιζα ένα κορίτσι που δεν ήταν πια μαζί μας. Ήταν μια πολύ επώδυνη η στιγμή αυτής της συνειδητοποίησης».
Μετά από το πρώτο αυτό πορτρέτο, άρχισε να εμβαθύνει στις ιστορίες και άλλων θυμάτων αστυνομικής βίας, ξεκινώντας τη σειρά που ονόμασε SayTheirNames. «Αυτά τα έργα είναι ένα σαν ένα μνημόσυνο όλων των θυμάτων του συστημικού ρατσισμού. Τους έδωσα ως τίτλο το σλόγκαν “say their names” και στόχος είναι να επαναφέρω τα πρόσωπά τους στη μνήμη του κόσμου. Το να δουλεύω καθένα από αυτά, να κατανοώ κάθε πρόσωπο, να εμβαθύνω σε κάθε ιστορία με κάνει να νιώθω σαν να ντύνω ένα αγαπημένο πρόσωπο που χάθηκε. Κάθε ιστορία είναι τόσο θλιβερή και τόσο άδικη. Το ανθρώπινο μυαλό θέλει να βρίσκει διεξόδους από την αβάσταχτη πραγματικότητα κι έχει την τάση να ξεχνάει. Όμως, η έλλειψη μνήμης δημιουργεί ένα κενό γεμάτο αρρώστια, φόβο και ενοχές. Το να τιμούμε τη μνήμη τους θρηνώντας με έντονα χρώματα, το να σπάμε τη σιωπή και να ανοίγουμε τις υποθέσεις αυτές και να αποδίδουμε δικαιοσύνη είναι αναγκαίο όχι μόνο για τις οικογένειες και για τους φίλους των θυμάτων: είναι ένα είδος κάθαρσης για την ψυχή όλης της ανθρωπότητας».
Όταν ξέσπασαν στη Νέα Υόρκη οι μεγάλες εκδηλώσεις διαμαρτυρίας και οι σπασμένες προσόψεις κτιρίων καλύφθηκαν με ξύλα κόντρα πλακέ, η Λυδία έκανε έγχρωμες εκτυπώσεις και μαζί με τις κόρες της και φίλους άρχισε να γεμίζει τους δρόμους με αυτές. Η απήχηση του κόσμου που τις έβλεπε ήταν συγκινητική.
«Άρχισαν να με βοηθούν να το κάνω άνθρωποι χωρίς καν να τους το ζητήσω», λέει η δημιουργός. «Πήγαινα ας πούμε σε καταστήματα να κάνω τις εκτυπώσεις και μου έβγαζαν πολύ περισσότερες από όσες μου είχαν χρεώσει. Τα πορτρέτα είναι μέχρι στιγμής περίπου 80 και δυστυχώς από όταν ξεκίνησα έχουν υπάρξει κι άλλα θύματα». Όσο πιο δυνατά ακούγονται τα ονόματά τους και ευαισθητοποιείται ο κόσμος, τόσο περισσότερο μπορούμε να ελπίζουμε ότι θα γίνει ό,τι πρέπει ώστε να μην υπάρξουν άλλα.